مواد و مصنوعات چوبي و كاربرد آنها
با توجه به رشد بی رویه جمعیت و كاهش منابع چوبی در جهان و از بین رفتن جنگلها از طریق آتش سوزی استقبال از تولید مواد مصنوعی چوبی افزایش یافته است. مواد مصنوعی چوبی از ضایعات چوب به دست میاید از این رو از چوب طبیعی در مصارف پر ارزش بسته به نوع چوب استفاده میشود.
تخته خرده چوب
صنعت تخته خورده چوب یكی از صنایع جدید است و در مقایسه با صنایع تخته فیبر وتخته چند لایه قدمت چندانی ندارد. این صنعت در حال حاضر به علت استفاده از هر گونه ضایعات چوبی اعم از سه ریال شاخه ها، و مازاد مزارع پنبه وغلات، كتان و كنف و دیگر گیاهان چوبی در ردیف مهمترین صنایع وابسته به چوب قرار دارد. تعدادی از واحدهای تولیدی تخته خرده چوب در ایران عبارتند از : نكا چوب، شموشك و شهید باهنر گرگان، نئوپان گنبد، و ........
تعریف تخته خرده چوب:
تخته خرده چوب فرآورده چوبی صفحه ای شكل است كه از مخلوط خرده چوب با سایر مواد لیگنو سلولزی و مواد چسبنده به كمك فشار و حرارت دادن ساخته می شود
طبقه بندی تخته خرده چوب بر اساس روش ساخت (نوع پرس كردن )
تخته های حاصل از پرس صفحه ای(صاف) : در این روش جهت طول ذرات تشكیل دهنده كیك تخته خرده چوب به صورت اتفاقی مرتب شده است. این تخته از نظر شكل مقطع (ساختمان نیمرخ ضخامت تخته) خود به چند دسته تقسیم می شوند كه عبارتند از: تخته های یكنواخت یا یك لایه، تخته های سه لا . تخته های ریزش تدریجی(بدون لایه مشخص) وتخته های چند لا
تخته های حاصل از پرس غلتكی(پرس بی انتها): در این روش غلتكهای پرس ثابت اند و فقط حركت چرخشی دارند، كیك تخته خرده چوبها از بین غلتكها عبور می كند و به ضخامت تنظیم شده(فاصله بین دو غلتك بالا و پایین) در می آید در این روش می توان تخته های یك لا، سه لا، ریزش تدریجی و چند لایه تولید كرد
تخته های تولید شده با پرس قالبی(قالب گیری شده ): تفاوت اساسی این روش با ساخت تخته خرده چوب با پرس صفحه ای در شكل ظاهری صفحه پرس است. صفحات این پرس به شكلهای بر جسته، فرو رفته، انحنا دار، و یا پروفیل دار ساخته می شود و تخته هایی با شكل های مختلف به وجود می آورند: ماند صفحات ورزالیت
طبقه بندی تخته خرده چوب بر اساس چگونگی سطح(رویه): بر این اساس، تخته خرده جوب به چهار دسته تقسیم می شوند.
تخته خرده چوب بدون روكش : كه به دو صورت سنباده شده وجود دارد این تخته بیشتر در مصارف عمومی و جاهایی كه در معرض دید شدید، مانند: سقف كاذب، طبقات داخلی كمد مورد استفاده قرار می گیرد
تخته خرده چوب با روكش طبیعی(چوبی): برای تزیین و زیبایی سطوح تخته خرده چوب می توان از آن روكش های چوبی (طبیعی) مانند: گردو، راش، .... استفاده كرد. این تخته بیشتر در جاهایی كه تزییین سطوح مورد نظر باشد، مورد استفاده قرار می گیرد، مانند: دكوراسیون داخلی، صفحه میز و كابینت
تخته خرده چوب با روكش مصنوعی: سطوح این نوع تخته خرده چوب ها به وسیله روكشهای مصنوعی (كاغذ آغشته به چسبهای مصنوعی) پوشیده می شود. سطح حاصله با توجه به نوع كاغذ مصرفی(ساده، رنگی، نقش دار) یا دارای نقوش مختلفی از چوب باشد. از این تخته در مكانهایی كه حرارت و رطوبت زیاد باشد می توان مصرف كرد، مانند: دیوار حمام و رختكن، میز رستورانها، كابینت آشپز خانه
تخته خرده چوب لعاب دار(لاك كاری شده): سطوح این نوع از تخته ها، توسط یك لایه رنگ آغشته به مواد حفاظتی و ضد رطوبتی پوشیده می شود و بر حسب مورد مصرف ممكن است یك سطح یا هر دو سطح آن لاك كاری شودر،این تخته در دیوارهای آشپزخانه،حمام، سرویسهای لابراتورها و موارد دیگر مصرف می شود .
تخته لایه
تبدیل چوب به لایه های نازك و سپس چسب زدن و قرار دادن آنها بر روی یكدیگر نه تنها شش هزار و لحاظ اقتصادی و جلوگیری از اسراف و تبذیر در مصرف چوب اگر چه ساخت هنری چوبهای لایه ای در ایران از زمانهای گذشته معمول است، ولی تهییه صنعتی تخته لایه سابقه خیلی طولانی ندارد و اولین كارخانه تولید روكش و تخته چند لایه در سال 1344(ه. ش ) در رشت آغاز به كار كرد ودر حال حاضر اكثر كارخانجات صنایع چوب اقدام به تولید تخته لایی و روكش كرده اند كه مهمترین این واحدها عبارتند از:
_نكا چوب و شهید رجایی(ساری)
_چوكا گیلان (بندر انزلی)
_روكش چوبی ایران (قزوین)
تعریف تخته لایی: تخته لایه عبارت است از چند لایه چوب نازك (روكش) كه پس از چسب زنی به طور متقاطع روی همه موارد قرار می گیرند و از طریق فشار و حرارت دادن به هم می چسبند
انواع لایه در تخته لایه: هر یك از ورقهای چوبی یك تخته چند لایه را لایه می نامند كه ممكن است یك تكه باشد و یا از چند قسمت تشكیل شده باشد ودارای انواع زیر است :
لایه خارجی(نمایی): این لایه دو سطح بیرونی تخته را می پوشاند و معولاً از لایه های مرغوب و درجه یك تهیه می شود.
لایه مركزی(مغز): این لایه كاملا ًدر وسط لایه های دیگر قرار دارد كه از یك یا چند ورقه روكش به هم چسبیده درست شده است و اغلب از لایه های كم عرض و درجه دو استفاده می شود. گاهی لایه مركزی ممكن است از چند قطعه چوب طویل (به طول تخته ) و باریك (به عرضهای مختلف) كه در كنار همه موارد به وسیله چسب به هم متصل شده باشد كه در اصطلاح تخته لایه ردیفی نامیده می شود. همچنین لایه مركزی ممكن است از تخته خرده چوب، تخته فیبر، چوب پنبه، اسفنج فشرده و غیره تشكیل شده باشد.
لایه میانی: بین لایه مركزی و خارجی قرار دارد و بیشتر نقش مقاومت و توازن نیروها را ایفا می كند. این لایه را می توان در تخته چند لایه های بیش از سه لایه یافت
گونه های چوبی مورد مصرف در تخته چند لایه: به طور كلی گونه های مورد استفاده این صنعت در ایران و جهان عبارتند از: راش، افرا، توسكا، گردو، نمدار، گونه های پهن برگ، و گونه های پهن برگ وارداتی مانند: سامبا، آكاژو، آكومه، ماهاگونی،وگونه های متداول در جهان عبارتند از: دوگلاس، پیسه آ، ساپن، ملز،و اكالیپتوس
انواع تخته لایه
تخته لایه دراز تار: تخته ای است كه جهت الیاف لایه خارجی آن موازی طول (درازی) تخته باشد
تخته لایه پهنا تار: تخته ای است كه جهت الیاف لایه های خارجی آن موازسی عرض تخته باشد
تخته لایه متغادل: تخته ای است كه در آن لایه های قرینه نسبت به لایه مركزی (مغز) دو به دو از یك گونه و با یك ضخامت باشد
تخته لایه مطبق: تخته ای است كه تمام الیاف لایه های و احتمالاً مغز آن موازی با الیاف لایه خارجی است
تخته لایه اختر تار: تخته ای است كه لایه های آن چنان روی هم گزارده شده اند كه الیاف آن به شكل ستاره درآید
تخته لایه با مغزی تخته خرده چوب مجوف(سوراخ دار): تخته ای است كه مغز آن دارای سوراخ های گوناگونی باشد
تخته لایه مختلط: تخته ای است كه مغز آن یا بعضی از لایه های آن از مواد دیگری بجز لایه چوبی و یا چوب یكپارچه باشد. این تخته چند لایه ها حداقل دو لایه در طرفین مغز دارد و الیاف عمود بر یكدیگر است
تخته لایه قالبی: تخته لایه ای است كه در اثر فشار به شكل معینی در بیاید و مسطح نباشد
تخته لایه همگن: تخته ای است كه همه لایه های آن از یك گونه چوب ساخته شده باشد
تخته لایه ناهمگن: تخته ای است كه همه یا تعدادی از لایه یا مغز آن از گونه های مختلف چوب ساخته شده باشد
استاندارد و درجه بندی تخته چند لایه : درجه بندی تخته چند لایه را بر اساس خوبی و بدی سطح درجه بندی می كنند. كیفیت لایه خارجی به اندازه و فراوانی معایبی از قبیل : گره، ترك، و تغییرات رنگ آن بستگی داردكه به این ترتیب به پنج گروه (درجه)N (با كیفیت عالی)،A(حداكثر دارای 3 عیب و گره)،B(حداكثر دارای 6عیب و گره)،C (حد اكثر دارای 9عیب و گره)و D(با كیفیت پایین)تقسیم می توان كرد
به طور كلی تخته چند لایه به 3و5و7و12و15و18 لایه وگاهی اوقات 6و8 لایه وجود دارد كه خود به دو دسته سنباده شده و سنباده نشده تقسیم می شود
موارد مصرف تخته چند لا
كارهای ساختمانی: دیوارها، سقف، پوشش كف، استفاده می شود
كارهای صنعتی: از این محصول به عنوان عایق صوتی،حرارتی و الكتریكی می توان استفاده كرد مانند: هواپیما سازی، سالنهای صدا بر داری، واگن سازی
مصارف دیگر: جعبه سازی، میزو صندلی، سورتمه سازی و موارد دیگر
تخته فیبر
تعریف تخته فیبر: تخته فیبر از فیبرها(عناصر كشیده و باریك چوبی یا سایر الیاف غیر چوبی) كه به صورت خمیر در آمده اند و از طریق فشردن، تداخل و اتصال بین الیاف (لیگنین چوب) یا با افزودن چسبهای مصنوعی به دست می آید
انواع تخته فیبر از لحاظ فرایند تولید: تخته فیبر از لحاظ تولید به دو دسته فیبر(S1S)و(S2S) تقسیم بندی می شود.تخته فیبر S1S دارای یك روی صاف می باشد.تخته فیبر S2S دارای دو رویه صاف می باشد
موارد مصرف تخته فیبر
محصولات بیرونی: مانند تخته پوششی كه به علت عایق بودن در برابر رطوبت در قسمتهای بیرونی ساختمان استفاده می شود
محصولات درونی: شامل تخته های ساختمانی، تخته آجری سقف،تخته صدا گیر
محصولات صنعتی: شامل تخته های مخصوص ساخت خانه های پیش ساخته اتومبیل سازی و صنایع مبلمان
M . D . F
تخته فیبر نیمه سخت(MDF): ام.دی.اف برای اولین بار در در سال 1965 در امریكا ساخته شد هم اكنون به نام تخته بارابورد به بزار عرضه می شود .ام.دی.اف دارای بافتی بسیار متراكم می باشد . روكشهایی از چوب و مصنوعات روكشی بر روی این محصول چسبانده می شود مانند: روكش آلدر، روكش فرمیكا كه نوع فرمیكا مقاوم نسبت به آب می باشد. نوع الدر آن نسبت به آب و سایر عوامل مقاوم نمی باشد
تخته فیبر سخت: در سال 1926 اولین كارخانه تولید اچ.پی.ال در شهر لورل تاسیس شد كه این واحد در حال حاضر بزرگترین كارخانه تولید كننده اچ پی .ال در دنیا به شمار می رود دو نوع از این تخته ها عبارتند از:
روكوب گونیایی: این صفحات دارای رنگهای مختلفی مانند: مرمری روشن و تیره هستند و گاهی رنگ آنها را به صورت موج چوب در می آورند. این صفحات قابل شستشو با آب سرد و گرم است وبرای پوشش دیوار ها به كار می رود
روكوب مربعی: گاهی صفحات روكوب را به شكل (مربع یا مستطیل ) در می آورند و برای پوشش كف آشپزخانه، حمام، و سرویسها استفاده می شود
H . P . L
فرمیكا با اسم اختصاری HPL كه مخفف HIGH PRESSUS LAMINATE می باشد یك كلمه اسپانیایی و معرف ورقه ای است مركب كه از چندین لایه ساخته شده از الیاف (مثل كاغذ)آغشته به رزین های عمل كننده در گرما (گرما سخت)كه تحت تاثیر حرارت و فشار 5 مگا پاسگال به هم چسبیده باشد. یك یا دو سطح فرمیكامی تواند از ورقه های رینگی یا تزیینی آغشته به رزین ملامین پوشیده شود .در ایران به تولید ورقه های فرمیكای ضد حرارت و رطوبت پرداخته می شود و در حال حاضر از كشورهایی نظیر هند، تركیه، سوریه،... نیز وارد می شود.
مواد اولیه معمولی جهت ساخت فرمیكا یا HPL عبارتند از: كاغذ كرافتك، كاغذ دكورتیو ، رزین فنلیك ، و رزین ملامین می باشد
خصوصیت روكش فرمیكا
مقاومت های رطوبتی :مقاوم در برابر آب و بخار بدون ترك خوردگی و ورقه ورقه شدن . جذب رطوبت در حال غوطه وری در آب كمتر از 6درصد و افزایش ضخامت ناشی از جذب آب آن كمتر از 10درصد می باشد
مقاومت حرارتی: تحمل دمای خشك و شوك حرارتی تا 180درجه سانتیگراد. مقاومت در برابر حرارت سیگار بدون باقی ماندن اثر آن . تغییرات ابعادی در دمای بالا كمتر از 3درصد می باشد
سایر مقاومت ها : به دلیل استفاده از چسب رزین فنو لیك در تولید فرمیكا در مقابل جریان الكتریسیته مقاوم بوده به دلیل استفاده از جسب رزین ملامین در سطح لایه باعث مقاومت رویه در برابر اسیدهای ضعیف شده است
H . D . F
تخته فیبر سخت(HDF): در سال 1962 اولین كارخانه تولید اچ.پی.ال در شهر لورل تاسیس شد كه این واحد در حال حاضر بزرگترین كارخانه تولید كننده اچ پی .ال در دنیا به شمار می رود دو نوع از این تخته ها عبارتند از:
روكوب گونیایی: این صفحات دارای رنگهای مختلفی مانند: مرمری روشن و تیره هستند و گاهی رنگ آنها را به صورت موج چوب در می آورند. این صفحات قابل شستشو با آب سرد و گرم است وبرای پوشش دیوار ها به كار می رود
روكوب مربعی: گاهی صفحات روكوب را به شكل (مربع یا مستطیل ) در می آورند و برای پوشش كف آشپزخانه، حمام، و سرویسها استفاده می شود
كفپوشهای hdf
لایه این پاركتها به صورت زیر است :
1_ سطح خارجی از لمینت سخت و مقاوم
2_ ورق فلم طرح چوب
3_ فیبر ضد رطوبت H.D.F
4_ سیستم اتصال تاپ لاك(TOP LOOK )
5_ ورق ملامین ضر رطوبت
ابعاد این كفپوش توسط شركت های مختلف متفاوت است
به نقل از: mohandesiomran.ir