چکیده مقاله:
سیل به
وضعیتی اطلاق می شود که در آن آب در رودخانه ها و مسیلها بطور غیر منتظره
افزایش پیدا کرده بطوریکه باعث خسارت جانی و مالی گردد. طبق تقسیم بندی
NOAA سیل شامل سیل رودخانه ای،ساحلی، شهری و ناگهانی می باشد. از میان
بلایا ی طبیعی سیل بیشترین پتانسیل آسیب رسانی و متاثر کردن جمعیت جهان را
داراست. بطوریکه یک سوم کل خسارت ناشی از بلایای طبیعی و دو سوم جمعیت جهان
تحت تاثیر سیل می باشند.
در ایران وقوع سیل طی سالهای اخیر رشد فزاینده ای داشته است(250 درصد) .
از
سال 1995 تاکنون چندین همایش بین المللی در رابطه با توانمندی تکنولوژی
اطلاعات در مدیریت بلایای طبیعی برگزار شده است. استفاده از فناوری اطلاعات
و اینترنت در برنامه عملیاتی سیلاب یکی از ابزارهای موفق در مدیریت سیلاب
می باشد که نقش کارای خود را در در این زمینه به اثبات رسانده است.
امروزه
استفاده از ماهواره ها در جمع آوری اطلاعات ،پایش سیل وکامپیوتر و اینترنت
در نگهداری ،پردازش،انتقال سریع اطلاعات وآموزش مردم و مانورهای مجازی که
در برنامه عملیاتی پیش بینی میشوند،منابع با ارزشی را در اختیار قرار داده
است.
در این مقاله ضمن تشریح قابلیتهای بالای
تکنولوژی اطلاعات و اینتر نت در مدیریت سیلاب، به تجارب موفق کشور چین در
استفاده از تکنولوژی اطلاعات و اینترنت در مدیریت سیلاب به منظور آموختن
درسهایی جهت استفاده در کشور پرداخته می شود.
1- مقدمه:
وقوع
سوانح طبیعی در همه کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه، همه ساله
موجب خسارات جانی و مالی فراوان می شود. میزان این خسارات تابع مستقیم آسیب
پذیری مناطق تحت تاثیر سانحه می باشد. ایران یکی ازمستعد ترین کشورها برای
وقوع حوادث طبیعی می باشد. که وقوع سیل، زلزله و خشکسالیهای مخرب در دهه
های اخیر شاهد این مدعاست.
با اینکه اجتناب از
وقوع سوانح ممکن نیست، اما با ایجاد آگاهی و آمادگی مناسب می توان از حوادث
محتمل جلوگیری نمود. ویا اثرات آن را با توسعه سیستمهای هشدار مناسب،
آمادگی و مدیریت سوانح ازطریق استفاده از ابزارهای تکنولوژی اطلاعات کاهش
داد. از آنجائیکه وقوع سیل نسبت به دیگر سوانح طبیعی فرایندی تدریجی
میباشد، پیاده نمودن طرح عملیاتی بحران سیل امری ضروری و موثر در مدیریت
سیلاب می باشد.
از فناوری اطلاعات برداشت های متفاوتی وجود
دارد. در نگاه محدود فناوری اطلاعات دلالت به سیستمهای اطلاعات دارد که
شامل سخت افزار، نرم افزار، پایگاه داده ها، شبکه ها و دیگر تجهیزات مورد
استفاده در سیستم ها است. بنا براین ازاین دیدگاه فناوری اطلاعات جزئی از
سیستم اطلاعات است. در نگاه وسیع تر فناوری اطلاعات تشریح کننده سیستم
اطلاعات، کاربران و مدیریت مجموعه است.
توسعه و رشد فناوری
رایانه، استفاده هرچه بیشترازآن را در حل مسائل و مشکلات مدیریتی موجب
گردیده است. [ 1] سیستمهای اطلاعات در سازمانها ی نوین یک ابزار پویا و رشد
تلقی می شود. سیستم اطلاعات سیستمی متشکل از مجموعه افراد، دستورالعمل ها،
داده ها، سخت افزار، نرم افزارکه به جمع آواری، ثبت، پردازش، و ارتباط
داده ها برای پردازش های تراکنشی در سطح عملیات و ارائه اطلاعات در
پشتیبانی از تصمیم گیری مدیریتی است.
سیستم
اطلاعاتی مانند دور کاوی (Remote Sensing (RS ، سیستم تشخیص افراد مصدوم و
فوت شده، سیستم اطلاعات جغرافیایی (Geographic Information System (GIS و
یا اینترنت می تواند در کاهش اثر سوانح طبیعی نقش بسزایی داشته باشند.
نکته
مهم در زمینه استفاده از IT، لزوم بومی سازی آن با توجه به موقعیت، شرایط
ایران است. با توجه به کارکرد بالای IT و تعدد وقوع حوادث درایران مانند
سیل، زلزله، خشکسالی لزوم انجام تحقیات و مطالعات در این زمینه را ضروری می
سازد.
2 - تاریخچه سنجش از دور و مدیریت سیلاب
اولین
ماهواره ای که جهت سنجش منابع طبیعی به فضا فرستاده شد ماهواره لندست بود،
این ماهواره در اوایل دهه 1970 پرتاب شد و دارای سیستم تصویر برداری
(Multi Spectral Scanner (MSS با قدرت تفکیک مکانی 80 متر بود . این
ماهواره در پایش مناطقی از آمریکا مانند آریزونا (1973) , می سی سی پی
(1973,1974,1975,1976)و برخی مناطق دیگر استفاده شد.[12]
باند
7 در MSS جهت تشخیص آب از رطوبت خاک در مناطقی با خاک بسیار مرطوب در
محدوده نزدیک مادون قرمز (Near Infrared) در مدیریت سیلاب مفید بود[15] .
در اوایل دهه 1980 سیستم تصویر برداری لندست به صورت Thematic Mapper با
قدرت تفکیک 30 متر منبع و مرجع آمار و اطلاعات پایش منابع طبیعی از جمله
سیلاب قرار گرفت. باند 4 لندست TM برای تمیز دادن مناطق خشک از مناطق آب
گرفته مفید بود و تقریبا کاری شبیه باند 7 در لندست MSS انجام می داد، اما
اشکال اساسی آن این بود که در مناطق صنعتی یا شهری با پوشش هایی مانند
آسفالت و یا ساختمانهای زیاد کارایی مناسبی نداشت یعنی تصاویر سیاه دیده می
شد.
ماهواره اسپات (SPOT) نیز از دیگر ماهواره
های بود که سنجش سیلاب را انجام می داد, این ماهواره با این فرض کار خود را
شروع کرد که انعکاس در باند NIR توسط آب خیلی کم است.تصاویر اسپات کاربرد
های زیادی دارد, مثلا این تصاویر به همراه (DEM (Digital Elevation Model
برای سیلاب مانسون (Monsoon) در بنگلادش استفاده شد. [16]
روند
پیشرفت و استفاده از ماهواره های نوری همچنان ادامه دارد و اکنون ماهواره
هایی چون IRS ,IKONOS, QuickBird , OrbView ,... در فضا در حال گردش هستند.
اما
بزرگترین مشکل ماهواره های نوری این است که زمانیکه ابر در آسمان وجود
داشته باشد و یا مثلا رودخانه ای از دره ای بگذرد و سایه کوهستان بر
رودخانه بیافتد در کار سنجش اخلال ایجاد شده و یا اصلا نمی توان تصویر
برداری کرد برای حل این مشکل ماهواره های میکروویو یا رادار مورد استفاده
قرار گرفتند ، این سنجنده ها در زمان حضور ابر در آسمان نیز به راحتی کار
تصویر برداری را انجام می دادند.
3- ویژگیهای داده های ماهواره ای
•
دید یکپارچه (Synoptic): دید یکپارچه به کمک فراسنجهای مداری ماهواره ها
برای تهیه یک صحنه یا تصویر در اختیار قرار می گیرد.وسعت بسیار زیادمنطقه
ای که توسط یک تصویر پوشیده می شود سبب اشراف کامل وآگاهی ازپیوند مکانی
بین پدیده های موجود وچگونگی تاثیرآنها بر یکدیگر می شود [12].
•
پوشش تکراری (Repetitive Coverage) :گردش ماهواره به دور زمین با توانائی
دست یابی به پوشش تکراری از یک منطقه توام است.با این امکان به کمک تکرار
تصاویر تهیه شده از مناطق رویدادسیل می توان ازطریق ماهواره های مختلف
درفواصل مختلفی از3 روزتا 26 روزیک باربه این داده ها دست یافت.
4- کاربرد سنجش از دور در مدیریت سیلاب
بطور
کلی نقش سنجش از دور در مدیریت سیلاب را می توان به سه بخش عمده تقسیم
بندی کرد : قبل از سیلاب , در حین سیلاب و پس از عبور سیلاب.
4- 1 قبل از وقوع سیلاب
-
فاز پیشگیری : مهمترین کار در فاز پیشگیری, پیش بینی سیلاب است .در پیش
بینی و ارزیابی ریسک سیلاب, مدلهای هیدرولوژیکی نقش اصلی را بازی می کنند.
این مدلها نیاز به چندین نوع داده از قبیل کاربری اراضی ,نوع خاک,رطوبت خاک
,جریان پایه رودخانه ,خصوصیات و نوع بارش برف و باران ,داده های DEM،
توپوگرافی زمین ،پوشش زمین و همچنین داده های استاتیکی مثل اندازه شبکه های
زهکشی و... به عنوان ورودی دارد.که این داده ها را می توان بوسیله سنجش از
دور تهیه نمود.
- فاز آمادگی
در این فاز سنجش از دور کمک هایی چون موارد زیر را می تواند ارائه نماید :
-
مشخص نمودن مناطق پر خطر از نظر وقوع سیلاب با استفاده از داده های چون DEM اطلاعات خاکشناسی , اطلاعات هواشناسی و...
-
تهیه نقشه های ریسک پذیری در دو نوع:
-
نقشه های درشت پهنه بندی : که وضعیت کلی سیلاب را در طول یک رودخانه یا خط ساحلی با هدف شناسایی مناطق پر خطر به ما می دهد .
-
نقشه های ریسک ریز پهنه بندی : در این نقشه ها جزییات بسیار بیشتری در مورد سیلاب , وضعیت سکونت و... وجود دارد.
معمولا نقشه های ریسک سیلاب بر اساس تخمین عمق
سیلاب تهیه می شود بدین صورت که با استفاده از تصاویر ماهواره ای (معمولا
تصاویر NOAA /AVHRR) منطقه را تقسیم بندی کرده و بر اساس فاکتور های مختلفی
چون توپوگرافی ، جنس ساختمان خاک ، الگوی سکونت، DEM و... به آن قسمت یک
ضریب وزنی می دهند، منطقی است هر چه ضریب وزنی بیشتر باشد عمق سیلاب بیشتر و
ریسک آن بالاترباشد . بدین طریق مناطق پر ریسک را مشخص می کنند [11]
.البته باید گفت در تهیه نقشه های خطر پذیری میزان جمعیت ، بالا یا پایین
بودن در خطر نیز دخالت دارند.
4- 2 در حین سیلاب و بلافاصله پس از اتمام سیلاب
در طول سیلاب نیز می توان از سنجش از دور کمک های زیر را گرفت:
-
در سطح دولت : دولت نیز با دانستن اطلاعات مورد نیازش خط مشی های بهتری را در بخشهای مقابله , پاسخگویی و باز توانی داشته باشد.
-
در سطح صنایع و شرکت های بیمه : شرکت های صنعتی و بیمه ای نیز می توانند آنالیز بهتری از سود و زیان خود بر اثر سیل داشته باشند.
-
در این مرحله بحث امداد و نجات مطرح می شود
که نیاز به جزئیات سانحه جهت مدیریت بهتر یا جلو گیری از خسارات بیشتر می
باشد . در این مرحله زمان بسیار مهم می باشد و این خود مستلزم گزارش لحظه
به لحظه اطلاعات است، این گزارش می تواند شامل وضعیت انحراف یا توسعه سیلاب
، تخلیه سیل ، تخریب ساختمانها، تخریب شریانهای حیاتی، تخریب سازه های
مهم، هواشناسی، وجود خطرات ثانویه مثل نشت فاضلابها ، خطرات بهداشتی و...
باشد. به عبارت ساده تر می توان گفت چون بحث نجات جان ها و یا اموال مردم
در میان است. بنابر این مدیریت بحران سیلاب نقش بسیار حساسی را در این
مرحله ایفا کرده، مهمترین ابزار کار آمد این مدیریت استفاده از اطلاعات
دقیق و لحظه به لحظه است.
-
پایش همزمان و فعال سیلاب
-
تخمین توسعه سیلاب به مناطق ، بر اساس پیشگویی های هواشناسی ،تصاویر و محاسبات هیدرولوژیکی
-
بهینه سازی حمل و نقل مواد مورد نیاز مناطق سیل زده
4- 3 پس از سیلاب
در
این مرحله که فاز پاسخگویی نیز نامیده می شود به تصاویر ماهواره ای با
کیفیت تصویر متوسط و بالا نیاز است و در موارد زیر می تواند کارا باشد.
-
پس از پایان سیلاب با مطالعه تصاویر تکراری ،
مدت لازم برای نفوذ آب در زمین ، زهکشی طبیعی و تبخیر آب، می توان تا حدود
زیادی در مورد جنس خاک و نفوذ پذیری آن قضاوت نمود و تشکیل دشت های سیلابی
را در مجاورت رودخانه ها مشاهده کرد [5].
-
مقدار دقیق خسارت وارد شده در اثر سیلاب را می توان محاسبه نمود.
-
شرکت های بیمه یا دولت می توانند در محاسبه دقیق خسارات جهت پرداخت حق بیمه و یا وام های دولتی از این داده ها استفاده نمایند.
-
مشخص کردن مرز سیلاب ، پیشروی سیل ، مناطق آلوده شده توسط فاضلاب ، مناطق زمین لغزش شده توسط بارش و... امکان پذیر است .
-
در کار بازسازی مناطق آسیب دیده کمک هایی
چون انتخاب محل مناسب جهت بازسازی ، بازسازی سازه های هیدرولیکی، مشخص کردن
برنامه های مناسب منابع آب جهت جلوگیری از بروز مجدد و یا حوادث مشابه .
5- نقش IT در ارزیابی خسارت
مدیریت
بحران قبل از وقوع بحران شامل آمادگی، پیشگیری و کاهش اثر می باشد. در
مرحله پیشگیری ، GIS برای مدیریت حجم بسیاری از داده ها به منظور ارزیابی
ریسک و مخاطره مورد استفاده قرار می گیرد. در مرحله آمادگی GIS برای برنامه
ریزی مسیر های تخلیه، طرح مراکز عملیات اضطراری، و ترکیب داده های ماهواره
ای با دیگر داده های مربوط، در طراحی سیستمهای هشدار سوانح مورد استفاده
قرار میگیرد.
امروزه تصاویر با کیفیت بالای
ماهواره ها برای متخصصان این امکان را ایجاد کرده است که با یک رویکرد چند
رشته ای و تلفیق آنها با تکنیکهای سنجش از دور، تحلیل فضایی بتوانند به
ارزیابی سریع خسارات بپردازند.این اطلاعات می توانند در پایگاه داده های
GIS تلفیق شده واز طریق شبکه های ماهواره ای یا اینترنت برای تیمهای امداد
در منطقه سانحه دیده ارسال گردد.
6 – تکنولوژی ماهواره های دور سنجی در ارتباط باسیل و فرایند برنامه ریزی
تکنولوژی
سنجس از دور می تواند بطور خاص در فرایند برنامه ریزی بکار گرفته شود.
باروشهای سنجش از دور می توان گسترش سیلابدشتها و مناطق مستعد برای وقوع
سیل را با ایجاد نقسه های مختلف از کوچکترین مقیاس تا مقیاس متوسط نقشه
(بالا تر از50000 ⁄ 1) بر روی کل رود خانه ها تقریب زد. نقشه های می تواند
از قبل در مطالعه و برنامه ریزی تهیه شوند تا در شناسایی و انتخاب معیارهای
کاهش اثر برای پروژه های توسعه ای پیشنهادی کمک کند. علاوه بر تشخیص خطرات
سیل، داده های ماهواره ای مشابه می تواند در ارزیابی دیگر مخاطرات
هیدرولوژیکی و جوی و خطرات تکتونیکی و زمین شناسی استفاده شوند. علاوه بر
این اطلاعات ماهواره ها می تواند اطلاعات کاربری اراضی و منابع طبیعی را با
حداقل افزایش هزینه تهیه نمود. باید تاکید نمود که با اینکه تکنولوژی
اطلاعات یکی از ابزارهایی است که امروزه بصورت وسیع مورد استفاده طراحان
قرار می گیرد، اما کاربرد این تکنولوژی در حل مسایل نیست. اما می تواند در
برنامه مطالعاتی از حال، تاریخ و اطلاعات تکرار شونده استفاده شود.
7- کاربرد GIS در مدیریت سیلاب
بسیاری
از سازمان‌های مسئول برای مقابله اضطراری هم‌اکنون از سیستمهای اطلاعات
جغرافیایی (GIS) برای تفسیر پیش‌بینی‌ها استفاده می‌کنند. با نرم‌افزارهای
جدید امکان ساخت نقشه‌ها برای مکان‌یابی رودخانه‌ها، جاده‌ها، تأسیسات،
املاک و خطوط سیلاب وجود داشته و امکان هم‌پوشانی و استخراج اطلاعات ترکیبی
به راحتی وجود دارد. پهنه‌بندی و روند گسترش سیلاب و ارتفاع آن به راحتی
بر روی نقشه‌ها قابل رؤیت بوده به طوری که عملیات مقابله را راحت‌تر
می‌کند.
- مزایای استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS)در مدیریت سیلاب:
-
در صورت نیاز به اعمال تغییرات و بروز آوری نقشه ها بر اساس آمار و اطلاعات جدید، این امر به سادگی صورت می گیرد.
-
قابلیت نمایش عمق آبگرفتگی در هر نقطه از سیلابدشت را دارد.
-
تغییرات جغرافیایی موجود و تاثیراحتمالی آنرا بر گستره و عمق سیلابدشت، در نظر می گیرد.
-
امکان اتصال با مدلهای ریاضی و ایجاد سیستم های پیش بینی و هشدار سیل را فراهم می نماید.
-
آرشیو و نگهداری نقشه ها مطمئن تر و ساده بوده و بازیابی و انتشار آنها به سهولت میسر می باشد.
8 – هشدار با استفاده از تلفن‌واطمینان از وقوع سیل
-
تکنولوژی جدید تلفن اجازه شماره‌گیری خودکار شمار زیادی از ارقام تلفن را
در یک زمان می دهد. و امکان هشدار از طریق میل صوتی را فراهم می کند. این
تکنولوژی وقتی که شمار خانوارها و یا خانه‌ها در زمان تماس نسبت به زمان
دسترسی زیاد باشد، مفید واقع خواهد شد. در استرالیاتعداد سیستمهای هشدار
سیلاب که هم اکنون از این تکنولوژی استفاده میشود، در حال افزایش است.
زمانی که سیلاب یا سطح خاصی از سیلاب مورد انتظار است. مامور محلی، با
شماره‌هایی ک تهیه شده تماس گرفته و یک شماره مشخص را وارد می‌کند و پیامی
را برای هشدار ثبت می‌کند و به آنها پیشنهاد می‌کند که به ایستگاه رادیویی
FM محلی برای کسب اطلاعاتی همچون روند سیلاب گوش فرادهند.
-
سیستمهای تماس خودکار بخصوص برای هشدار به مردم در موارد شکست سد به کار
می‌رود که سیلاب‌ها به سرعت افزایش می‌یابند و به سطوحی بالاتر از سطوح
قبلی می‌داند این مسئله که مردم اغلب در نظر نمی‌گیرند در شرایط مناطق
سیل‌خیز قرار دارند و نمی‌خواهند باور کنند که در ریسک قرار دارند،
بنابراین ترغیب و متقاعد کردن آنها با ابزارها معمولی آموزشی بسیار مشکل
میباشد. چنین تکنولوژی‌هایی شکان‌های عدم هشیاری در زمان واقعی در زمان
وقوع شکست سد را پر می‌کند. البته این بدان معنی نیست که آموزش قبل از چنین
وقایعی نباید وجود داشته باشد.
- در مناطق زیادی
از استرالیا، راهنماهای سیلاب به وسیله سازمان‌های مقابله تهیه میشوند و
به وسیله فکس به ساکنین مناطق سیل‌خیز بخصوص کشاورزان فرستاده میشود.
یکی
از روشهای کنترل شرایط اضطراری استفاده از شماره‌های تلفن میباشد. که
می‌تواند شماره‌های تلفن معمولی باشد. برخی از شماره‌ها برای تماس بدون
هزینه میباشد. در حالی که دیگر شماره‌ها برپایه زمان هزینه‌بر میباشد.
ایجاد
یک مرکز اطلاعات سیلاب در رابطه با زمان سیلاب می‌تواند مکان مناسبی باشد
برای افرادی که به دنبال اطمینان‌یافتن از پیام هشدار می‌باشند. یا افراد
به دنبال اطلاعات در رابطه با سیلاب نیز می‌توانند عملکرد مشابهی داشته
باشد. خدمات تلفن مستقیماً از طریق مراکز اجرای که پرسنل آنها نیاز دارد تا
بر روی دیگر موضوعات تأکید داشته باشد، فراهم شود. ایجاد خدمات برای
اطمینان حاصل‌کردن احتمال شایعات و خطاها را کاهش می‌دهد و به دلیل اینکه
که منبع قابل دسترسی خاص در رابطه با اطلاعات آینده در پیام‌های هشدار قرار
میگیرد، چنین سرویس‌هایی همچنین کمک می‌کند تا شمار تلفن‌های ایجادشده
بوسیله سازمان‌های پاسخگو کاهش یابد.
9 - هشداربا استفاده از اینترنت
هشدارها
و دیگر اطلاعات سیلاب از طریق اینترنت ارائه میشود. صفحات وب می‌تواند
برای نشان‌دادن جزییات، اطلاعات به‌روز به شکل متن و فرمت‌های گرافیکی به
همراه جزییات و تاریخچه به کار رود. زمانی که چنین سایت‌هایی برقرار شود و
رسانه‌ها، افراد، دولت و تجارت را بشناسد، قادر میشود تا سایت را به طور
مرتب برای پیام‌ها و توصیه‌های هشدار چک کند. آنها می‌توانند به عنوان منبع
اصلی اطلاعات در رابطه با هشدار در آینده به کار روند و به شکل جاری
نگهداری میشوند. این تکنولوژی اطلاعات مدرن می‌تواند دسترسی عموم به
اطلاعات را افزایش دهد و اطلاعات هشدار را فراهم کند. چنین سیستمهای
می‌تواند تدریجاً با گذشت زمان ساخته شوند و مرتباً به روز شوند. آنها
می‌توانند بخشهایی را در بر داشته باشند که هر فردی که به آن دسترسی پیدا
کند بتواند نظرات یا پیشنهادات را برای توسعه و به‌روزکردن آن به سایت
اضافه کند. به طور خودکار، دسترسی بوسیله پرسنل مقابله در این زمینه (مانند
داوطلبان خدمات شرایط اضطراری)، افرادی در معرض ریسک ممکن باشد، آنها
می‌تواند اطلاعات و پیشنهاداتی را از طریق رسانه‌ها و دیگر مراکز عملیاتی
بحران بدون در نظرگرفتن اینکه بخشهای مختلف تا چه حد به هم مربوط میشوند و
ارسال کند.
10- پایش و ارزیابی سیل در چین
وقوع
سیل موجب خسارات عمده اقتصادی به شهرها و مزارع کشاورزی می شود . سدها نقش
مهمی در کاستن اثرات مخرب سیل دارند، خسارات سیل با استفاده از دستگاههای
اندازه گیری، پایش، پیش بینی، شبیه سازی ، ارزابی و تحلیل کاهش می یابد .
استفاده از Gis و S.R نقش بسیار مهمی در پایش کنترل ، امداد و ارزیابی
سوانح طبیعی مخصوصا سیل دارد . سیستم جامع ( در چین ) که از سنجش از دور ،
سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، سیستم موقعیت ( مکانی ) جهانی و دیگر
تکنولوژیها برای پایش و ارزیابی سیل استفاده می کند، مورد استفاده قرار می
گیرد . این سیستم نقش مهمی در کاهش خطرات سیل داشته و یک نقش کلیدی در
سیستم مدیریتی ستاد ملی کنترل سیل چین داشته است . در اینجابه معرفی
ومحصولات ، عملکرد و نقش این سیستم کهNpois National Profitional
Operational Integrated System)) نامیده می شود، می پردازیم.
نقش
تصاویر R.S که سطح بسیارزیادی از زمین را پوشش می دهند و در زمانهای منظمی
گرفته شده اند در این سیستم در دسترس می باشد . تصاویر و اطلاعات مورد
نیاز R.S توسط 1- JERS ، AVHR / NOOA، RAS / Rada Sat ، ERS1/2 ، Lond SAT
TM تهیه می شود . وقتی این تصاویر توسط اطلاعات R.S تکمیل شدند ، بررسی
موثر و آسان سانحه امکانپذیر می شود . Npois امکان استفاده منابع چندگانه
اطلاعات برای پایش موفق و کارآمد سوانح را فراهم می کند . نقش مهم این
سیستم پوشش سه دوره قبل ، بعد و حین سیل است .
10- 1 قبل از سیل
قبل از وقوع سیل سیستم می تواند در موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد .
• محاسبه توزیع نواحی که در خطر زیاد هستند. با مفایسه ارتفاع سیل های تاریخی با مدل ارتفاعی که از داده ها می سازد .
•
تخمین خسارات اقتصادی ،اجتماعی برطبق جایگزین های مختلف به منظورتصمیم
گیری یاروندیابی سیل براساس بانک اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و مدلهای مشابه .
• پیشنهاد بهترین گزینه برای جمعیت تا از مناطق پرخطر دور شوند .
• پیشنهاد بهترین گزینه برای ذخیره و انتقال وسایل پیشگیری از سیل .
10- 2 در حین سیل
در مدت زمانی که سیل در جریان است سیستم Npois در سطوح زیر مفید است .
10 - 3 پس از سیل
وقتی
که مقدار سیل از حد معمول بیشتر شد. سیستم می تواند در محاسبه خسارات
واقعی مختلف اداری مورد استفاده قرار بگیرد . این اطلاعات به کارگزاران
دولت اجازه می دهد تا منابع امداد را تعیین کنند و به ادارات بیمه اجازه می
دهد تا پرداختها را محاسبه نمایند . با تهیه اطلاعات جامع مکانی ، سیستم
تلاشهای مختلف در زمینه نوسازی از قبیل برنامه ریزی وسایل نگهداری آب و
انتخاب محل جدید شهرها پشتیبانی می کند .
10 - 4 اجزای تشکیل دهنده NPOIS و جریان تکنولوژی
اطلاعات
کافی و قابل اطمینان RS سابقه اطلاعاتی کافی (زمینه), تکنولوژی مفید و
موثر پردازش تصویر استخراج و تحلیل اطلاعات مشروط اساسی هستند . NPOIS دو
قسمت اصلی دارد : پایش بحران سیل و ارزیابی بحران سیل .
10 - 5 پایش بحران سیل
سیل ها از سه منطقه قابل پایش هستند از فضا ، هوا ، زمین
-
از فضا : تعداد زیادی ماهواره به منظور
مشاهده گسترش آب مورد استفاده قرار می گیرند و در موارد عملی ، چندین نوع
حسگر ممکن است بصورت ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند . اندازه گیری ماهواره
ها در طول موجهای مرئی و نزدیک مرئی سودمند نیست و اطلاعات آنها تنها در
مدت روشنایی روز و تحت شرایط بدون ابر قابل اتکاست . ماهواره هایی که از
وسایل فرستنده و گیرنده استفاده می کنند بعبارت دیگر وابسته به نورخورشید
نیستند و عمدتا تابع شرایط آب و هوایی نیستند مثل رادار ست می توانند
ازنواحی پوشیده از سیل حتی زیر ابر و جائیکه نور وجود ندارد اطلاعات جمع
آوری کنند .
-
از طریق هوا ( سیستم به هنگام انتقال هوایی تصویر SAR )
به
منظور کاهش و کنترل سریع یک بحران, چگونگی وضعیت آب در مناطق سیل زده از
اهمیت ویژه ای برخوردار است . برای پایش وضعیت آب ، هواپیمای R.S بر روی
مناطق سیل زده پرواز می کنند و تصاویر رادار جمع آوری می کنند. اطلاعات
تصویری به یک ماهواره ارتباطی ارسال می شوند تا آنها را به ایستگاههای
زمینی تقویت نماید . بر روی زمین اطلاعات افزوده شده و به ماهواره پس
فرستاده می شود تا تقویت شده و آنها را به کارکنان روی زمین بفرستد. تصمیم
گیران در مرکز کنترل سیل می توانند تصاویر سیل را مشاهده کرده و تصمیمات
مناسب را اتخاذ نمایند . سیستم قابل استفاده در هر نوع آب و هواست و انتقال
به هنگام اطلاعات تصویری و قدرت تفکیک مکانی بالا را نیز فراهم می کند .
-
از زمین
به منظور تهیه اطلاعات از بارش ، رواناب و سطح آب توزیع شده نیاز به ایستگاههای هیدورلوژیکی در نقاط مختلف می باشد .
10 - 6 ارزیابی سیل و تحلیل تصمیم گیری
وقتی
سیلهای جدی در نقاطی از کشور رخ دهد . دولت محلی خسارت را به دولت مرکزی
گزارش می کند . برای دریافت بودجه بیشتر ، دولت محلی معمولا ارقام بزرگتری
را اعلام می کند , این عمل دولت مرکزی را برای تصمیم گیری صحیح دچار مشکل
می کند . تصمیم گیرندگان برای برنامه ریزی کنترل سیل ، امداد سانحه ،
بازسازی ، آسیب و خسارات ایجاد شده بوسیله سیل بایستی خسارات را دقیق
اندازه گیری و سریع ارزیابی کنند .که NPOIS این امکان را فراهم می سازد.
10 - 7 محصولات و عملکرد NPOIS
مهمترین
محصول سیستم گزارش اطلاعات سیل ، همراه با تصاویر سیل ، نقشه های کاربری
زمینهای زیرآب رفته و جداول آنهاست . این محصولات ( خروجی ها ) می توانند
مکان ، گستردگی زمان غوطه وری ، شدت ، دینامیک سیل، نقاط ضعف و شکست
سیستمهای کنترل سیلاب و پیشنهادات لازم برای استحکامات کنترل و کاهش خطر
سیل را نشان دهن و سیستم مورد نیاز مقابله و اطلاعات دقت عملکرد سیستم را
مشخص کند .
دقت تشخیص اطلاعات بصورت زیر است :
-
دقت تفسیر اشیاء زیرآب رفته بیشتر از 95% است .
-
دقت سطح نواحی زیر آب رفته 90 تا 95 % است .
-
دقت موقعیت حدود سیل 1 تا 2 پیکسل است .
11- نتیجه گیری و پیشنهاد :
همانگونه
که در متن مقاله نیز به آن اشاره شد کاربرد های سنجش از دور در مدیریت
سیلاب بسیار فراوان می باشد در این مقاله سعی بر آن شده است که به مهمترین
کاربرد های سنجش از دور در بخش سیلاب اشاره شود ؛ کاربرد های فراوان دیگری
را نیز در این مقوله می توان ذکر کرد.
در این زمینه مناسب می باشد که موارد زیر در نظر گرفته شود .
-
وجود یک مرکز سنجش از دور کشوری که مختص به پایش سیل مناطق داخل کشور و یا منطقه ای
( بین کشور های همسایه یا در سطح منطقه ) جهت پایش رود های مرزی برای مدیریت مناسب سیلاب احساس می شود
-
اطلاعات بدست آمده از سنجش از دور و در نتیجه نقشه های ریسک پذیری و خطر باید همواره بروز رسانی شود.
-
اطلاعات بدست آمده بوسیله سنجش از دور ممکن
است در حوادث آتی مفید واقع شود بنابر این باید آنها را بایگانی و یا حتی
مستند سازی کرد.
-
تبادل اطلاعات و همکاری بین سازمان های
مرتبط مانند سازمان سنجش از دور کشور , مرکز ملی اقیانوس شناسی کشور ,
سازمان فضایی , سازمان هواشناسی , سازمان نقشه برداری و... بیش از پیش
احساس شده , حتی توصیه می شود که یک اینترانت سازمانی بین سازمان های
نامبرده شده و نیز دیگر سازمان های مرتبط تشکیل شود, تا در صورت بروز هر
گونه سانحه ای مانند سیل براحتی به اطلاعات مورد نیاز دسترسی و از اتلاف
وقت جلوگیری شود.
به نقل از: http://forum.geomapia.net
افزودنی تبدیل گچ به سیمان
+ نوشته شده در ساعت توسط گچ
![[تصویر:
password.png]](http://www.irsaze.com/forum/images/password.png)