ساکنان اجتماع شهری برای حفظ زندگی جمعی و بالندگی اجتماع خود مجموعاً نیازهایی داشته اند که مجبور به تأمین آنها به صورت مشترک و جمعی و مدیریت آن بوده اند. در واقع تأمین این نیازها تضمین کننده مدنیت و زندگی شهری بوده است. می توان این مجموعه نیازهای مشترک کالبدی را زیرساخت های شهری دانست که طیف وسیعی از تأسیسات و خدمات و شبکه های حیاتی را شامل می شود و باید به صورت مناسبی ارائه شود ، که اینها علاوه بر تأمین رفاه شهری ، تأسیسات اولیه مورد نیاز با مدیریت مناسب باعث پویای اقتصادی و اجتماعی شهر می شوند.
به طور عام ، تأسیسات و زیر ساختهای شهری ، طیف وسیعی از عناصر شهری را که اکثراً احداث شده و ثابت و ساختمانی اند ، در برمی گیرد.در نگاهی کلی می توان زیر ساختهای شهری را شامل تمامی عناصری دانست که تأمین نیازهای مختلف شهروندان را در زمینه های مختلف سکونت ، فعالیت ، استراحت ، فراغت و به طور کلی بالا بردن کیفیت زندگی شهری را برعهده دارند . به عبارتی مجموعه عناصر فیزیکی موجود و لوازمی که کارکردهای مختلف شهری را میسر می سازند و باعث ترکیب و تشکیل فضاهای شهری می گردند ، زیرساختهای شهری نامیده می شوند .
بدین ترتیب زیرساختهای شهری ، تقریباً تمامی کاربری های عمومی و خدماتی شهر ( تأسیسات روبنایی ) و همچنین شبکه های حمل و نقل ، آب و فاضلاب ، نیرو و سوخت ، ارتباطات و سایر تأسیسات مرتبط با آنها ( تأسیسات زیربنایی ) را در برمیگیرد. بخشی از این زیرساختها ، اصطلاحاً تأسیسات شهری نامیده می شوند که به عنوان شریان های حیاتی شهر ، امکاناتی چون آب ، برق ، گاز ، تلفن و سیستم جمع آوری فاضلاب را در شبکه هایی پیچیده برای شهر فراهم می سازند. این قبیل تأسیسات که عموماً زیرزمینی هستند ، در حقیقت پایه و اساس هر مجتمع زیستی را تشکیل می دهد.
همانطور که متوجه شدید سیستم فاضلاب به طور خاص و تأسیسات شهری به طور عام جزوء شریانهای حیاتی شهر می باشند که با یک برنامه ریزی مدون و مشخص و البته مدیریت کارآمد می توان این نبض حیاتی شهر را به صورت مؤثر به کار بست.
سیستم فاضلاب شهری
برای زندگی در شهر نیاز به امکانات و تجهیزاتی می باشد تا فرد مایل به زندگی در شهر شود و برای پرداخت هزینه ای هنگفتی که بدیل زندگی در شهر می پردازد از تسهیلاتی برخوردار باشد . یکی از مهمترین تسهیلات شهری که بسیار موجب رفاه و آسایش افراد می شود تاسیسات شهری می باشد که شامل شبکۀ آب، برق ، گاز، تلفن و فاضلاب و ... است .
با افزايش روز افزون جمعيت و تبديل شدن شهرها به كلان شهرها و در نتيجه افزايش جمعيت در مساحت خاص و نيز پيشرفتهاي تكنولوژي بايستي توجه بيشتر و ويژه اي به موارد بهداشتي و زيست محيطي در رابطه با شهرها داشته باشيم و در اين راستا بايستي بدنبال روشهايي با حجم كمتر، راندمان بالاتر و همچنين قابل ارتقا از لحاظ ظرفيتي باشيم
در این میان شبکه ای فاضلاب شهری از دیرباز مورد توجه همگان بوده است ، وجود سیستم فاضلاب شهری در هند و پاکستان در 2500 سال قبل از میلاد مسیح این مسئله را ثابت میکند. البته در آن زمان این کار هزینۀ بالایی را شامل می شد و تنها در نقاط مهم شهر از این شبکه استفاده می شد شاید دلیل استفاده از شبکۀ فاضلاب شهری در آن زمان اهمیت بالای آن در مسائل و مشکلات بهداشتی بوده چون آلودگی ناشی از فاضلاب شهری موجب مرگ و میر بالای افراد می شد .
به طور ساده فاضلابها ، پسابهای ناشی از فعالیتها و اعمال انسانی می باشد . فاضلابها را بر اساس نحوۀ ایجاد به سه گروه عمده تقسیم بندی می کنند : خانگی ، صنعتی و سطحی
1- فاضلابهای خانگی :
شامل پسابهای سرویس های بهداشتی منازل مسکونی شهرنشینان مانند توالت ها ، حمام ها و... می باشد.البته پسابهای مغازه ها ، فروشگاهها ، مؤسسات آموزشی ، تعمیرگاهها را نیز جزوء این دسته از فاضلابها قرار می دهند.
2- فاضلابهای صنعتی :
این دسته از فاضلابها در نتیجه فعالیتهای کارگاهها ، کارخانه ها و سایر مراکز صنعتی می باشد که بر اساس نوع فراورده تولید شده مراکز صنعتی خواص این گونه فاضلابها نیز متفاوت است .
3- فاضلابهای سطحی :
این دسته از فاضلابها ، شامل آبهای ناشی از بارندگی ، ذوب برف و یخ در معابر شهری می باشد . این آبها به دلیل وجود آلودگی هوا ، محیط شهری از غلظت آلودگی خاص خود برخوردار است. البته به گروه می توان آبهای جاری در کانالها و جویها را اضافه کرد .
این گروههای عمده باهم تفاوتهایی دارند که ناشی از رنگ ، بو، غلضت ، مواد خارجی موجود در فاضلاب و .... می باشد . ذکر این ویژگی ها در این برحه از زمان باعث به درازا کشیده شدن بحث و گمراه شدن از مبحث اصلی می گردد . به همین دلیل از ذکر آنها خودداری می کنیم .( برای کسب اطلاع بیشتر به مجموعه کتابهای سبز شهرداری شماره 8 مراجعه فرمایید)
ولی می توان به مورد زیر را که در تصفیه فاضلابها دخیل می باشد ، اشاره نمود :
مهم ترين اجزای تشکيل دهنده فاضلاب :
جامدات معلق: عمدتاً شامل پسماندهای غذايي، فضولات بدن انسان، کاغذ، پارچه و ذرات خاک می باشد.
مواد آلی فاضلاب : عمدتاً شامل پروتئينها (40 تا 60 درصد)، کربوهيدراتها (25 تا 50 درصد) و ليپيدها (تقريباً 10درصد)
عوامل بيماريزا: انواع عوامل بيماريزا با منشأ آبی يافت می شوند که شامل باکتريها، ويروسها، پرتوزوآ و انگلها می باشند.
سیستم جمع آوری فاضلاب :
جمع آوری فاضلاب و بیرون راندن آن از محیط زندگی انسان سابقه ای بس دیرینه دارد ، بطوریکه تاریخ نویسان و باستان شناسان سابقه این کار را در هندوستان به 7000سال و در بابل و نینوا به 3000 سال و در یونان و روم 4000سال پیش می دانند. درایران هم سیستم فاضلاب سابقۀ نسبتاً زیادی دارد به طوریکه در یک نمونه کاوش که در اطراف شهر جرجان ( حوالی گرگان و گنبد امروزی ) انجام گردیده ، به این نکته پی برده اند که شهر جرجان تقریباً 1000 تا 1500 سال پیش سیستم فاضلاب داشته . در ابتدا سیستم جمع آوری فاضلاب یک سیستم رو باز بوده که خود عامل شیوع بیماری ها بوده. دراواخر قرن 17 میلادی اولین با سیستم جمع آوری فاضلاب (اگو) به صورت زیرزمینی در شهر پاریس به طول 16 کیلومتر احداث شد.
در ایران هم دفع فاضلاب بر اساس سطح آب زیرزمینی و یا نفوذپذیری زمین انجام می شد . بدین صورت که در مناطقی که سطح آب زیرزمین پایین بوده ، برای جذب فاضلاب از حفر چاههای جذبی استفاده می گردید .
در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا بوده یا زمین ضریب نفوذپذیری مناسبی نداشت ، زمین را طوری زهکشی می کردند که فاضلاب بدون تصفیه بر روی رودخانه ای انتقال می یافت.
متأسفانه در حال حاضر اکثر شهرهایی که در کنار رودخانه واقع شده اند از این شیوه استفاده می کنند که خطر بسیار جدی بر محیط زیست و بستر دریاست . شهرهایی همچون اهواز ، بوشهر و حتی شهرهای شمالی نیز از این روش برای دفع فاضلاب استفاده می کنند .
در مکان هایی که امکان زهکشی مناسب وجود نداشت و یا چنانچه شیب شهر مساعد این سیستم نبود ، غالباً در منازل چاه فاضلاب حفر می گشت.
روشهای جمع آوری فاضلاب شهری :
روشهای جمع آوری فاضلاب شهری ‚که در 2 قالب سنتی ونوین قابل بررسی است .
شیوۀ سنتی :
شیوۀ سنتي يا روش متداول روشي است که بطور ثقلي آب مصرف شده را بطور صحيحي جمع آوري و به تصفيه خانه منتقل مي کند، که خود به 2 روش کانالهای جدا ازهم و روش درهم تقسییم می شود.
در روش کانالهای جدا از هم فاضلابهای سطحی از طریق یک خط لوله مجزا و فاضلابهای خانگی بوسیله لوله دیگر به تصفیه خانه انتقال داده می شوند. در روش درهم ، فاضلابهای خانگی و سطحی از طریق یک خط لوله به تصفیه خانه منتقل می گردند.
بر اساس تحقيقاتي که در دهه 1960 و 1970 بر روي وضعيت جمع آوري فاضلاب در جوامع کوچک انجام دادند به اين نتيجه رسيدند که هزينه هاي سيستم ثقلي و يا متداول 4 برابر هزينه هاي تصفيه و دفع فاضلاب مي باشد. از اين رو جهت اجتناب از اين مسايل، سيستم جديد را پيشنهاد داده اند.
روش هاي نوین:
1) روش سپتيک تانک ثقلي Septik Tank Effluent Gravity) { STEG }) :
در اين روش يک پيش تصفيه بر روي فاضلاب صورت مي گيرد و مشکلي جهت تامين سرعت خود شستشويي وجود ندارد چون مواد جاند معلق درشت در سپتيک تانک مانده و اختلالي در تامين سرعت خودشستشويي ايجاد نمي کنند. در سپتيک تانک لازم نيست که قطر لوله 200 mm و يا بالاتر انتخاب گردد.
....
برای مشاهده ادامه این مطلب روی لینک ادامه مطلب کلیک فرمایید .
افزودنی تبدیل گچ به سیمان
+ نوشته شده در ساعت توسط گچ
